Προσωκρατικοί φιλόσοφοι

Ως προσωκρατικοί φιλόσοφοι εννοούνται φιλόσοφοι που έζησαν από τον 7ο αιώνα π.Χ. μέχρι και κατά την εποχή του Σωκράτη, αφού ορισμένοι υπήρξαν σύγχρονοί του. Ο στοχασμός τους είναι προδρομικός της σωκρατικής σκέψης και της ελληνικής φιλοσοφίας γενικότερα. Θεωρούνται οι πρώτοι που διατύπωσαν συγκεκριμένες φιλοσοφικές θεωρίες, εγκαταλείποντας την αυθεντία της παράδοσης. Τα ερωτήματα που θέτουν αφορούν κυρίως στην Κοσμογονία, ως απάντηση στο ερώτημα για τη γένεση του κόσμου, την Κοσμολογία, ως απάντηση στο ερώτημα για την υφή και τη λειτουργία του κόσμου και την Γνωσιολογία, ως απάντηση στο ερώτημα ποιες είναι οι δυνατότητες και τα όρια της ανθρώπινης σκέψης. Παρόλο που η ποιητική παράδοση απηχεί στα έργα των προσωκρατικών φιλοσόφων, θεωρείται ότι ήταν εκείνοι που διαμόρφωσαν το γνωσιοθεωρητικό υπόβαθρο για το πέρασμα από τον μύθο στον λόγο. Στη θέση των μύθων που εξηγούν δημιουργία του κόσμου ή φυσικά φαινόμενα, εμφανίζονται θεωρίες διατυπωμένες από στοχαστές. Αυτό έχει ως αποτέλεσμα τη θέση της αυθεντίας της ποιητικής παράδοσης να παίρνουν επιχειρήματα και αποδείξεις που διατυπώνονται με λογική συνοχή. Οι πηγές μας για τους προσωκρατικούς φιλόσοφους είναι τα διάσπαρτα αποσπάσματα του αυθεντικού λόγου τους (πρωτογενείς) -έτσι όπως τουλάχιστον έχει σωθεί- και οι αναφορές άλλων συγγραφέων, (δευτερογενείς), όπως ο Πλούταρχος, ο Κλήμης Αλεξανδρεύς, ο Ιππόλυτος, ο Διογένης Λαέρτιος, ο Ιωάννης Στοβαίος, ο Πλάτων και ο Αριστοτέλης, ο Θεόφραστος με το Φυσικών Δόξαι, που καθιέρωσε την Δοξογραφική παράδοση, ο Ηρακλείδης ο Ποντικός, ο Κλεάνθης   και ο Αριστόξενος (πιθανότατα ο Ταραντίνος). Βέβαια, οι ύστερες πληροφορίες χρειάζεται πάντα να σταθμίζονται προσεκτικά, καθώς οι όποιες αναφορές γίνονται εκφράζουν και την οπτική γωνία του εκάστοτε συγγραφέα. Ως κυριότεροι εκπρόσωποι της προσωκρατικής φιλοσοφίας oι:
Θαλής, Αναξίμανδρος, Αναξιμένης, Πυθαγόρας, Φιλόλαος, Αρχύτας, Εμπεδοκλής, Ηράκλειτος, Παρμενίδης, Ζήνων ο Ελεάτης, Μέλισσος ο Σάμιος, Ξενοφάνης, Αναξαγόρας, Λεύκιππος, Δημόκριτος, Πρωταγόρας, Γοργίας, Πρόδικος, Ιππίας, Φερεκύδης.